De wet voorziet in enkele gevallen in de noodzakelijke opmaak van een authentieke akte. U bent in die gevallen dus verplicht een beroep te doen op een notaris. Zo bijvoorbeeld indien een onroerend goed wordt overgedragen. Stel dat u een woning wilt schenken aan uw kinderen, zal hiervoor steeds een notariële akte moeten worden opgemaakt. Ook wanneer u een stuk bouwgrond wil kopen of wanneer u uw appartement wil verkopen, zal u beroep moeten doen op een notaris. Indien er afspraken moeten worden gemaakt over de verdeling van de gezinswoning tussen u en uw ex-partner, zal de notaris eveneens moeten tussenkomen. Hetzelfde geldt als u een huwelijkscontract wil sluiten, een hypothecair krediet aangaat of indien u een pand wil huren voor langer dan 9 jaren.
Naast de wettelijk voorziene gevallen kiest u evenwel vrij of u al dan niet een beroep doet op een notaris om contractuele afspraken officieel te laten vastleggen in een authentieke akte. Een onderhandse akte volstaat in de meeste gevallen, zodat u en uw medecontractant onderling uw verhoudingen kunnen regelen.
Voor belangrijke contracten, kan het evenwel nuttig zijn de afspraken toch in een notariële akte te laten vastleggen. Het voorhanden zijn van een authentieke akte biedt immers een aantal voordelen ten opzichte van een onderhandse akte. De notaris zal er in de eerste plaats op toezien dat de afspraken geldig tot stand komen; het achteraf betwisten van de in de notariële akte vastgelegde afspraken zal dus zeer moeilijk zijn. Bovendien heeft een notariële akte het voordeel dat deze geldt als een uitvoerbare titel. Wanneer de concreet gemaakte afspraken niet zouden worden nageleefd, hoeft u dus niet langs de rechtbank te passeren om uw tegenpartij te dwingen de afspraken na te komen. U kan de notariële akte m.a.w. rechtstreeks overmaken aan een gerechtsdeurwaarder om uitvoeringsmaatregelen ten aanzien van uw medecontractant te treffen, zoals bijvoorbeeld een beslag laten leggen. Op die manier kan u zich alvast een gerechtelijke procedure besparen.