Soms is het evenwel zo dat deze niet door uzelf betaald moeten worden, maar bijvoorbeeld door een verzekeringsmaatschappij. Dit zal met name het geval zijn als u via één of andere polis kan genieten van een zogenaamde “rechtsbijstand”.
Een rechtsbijstandsverzekering zal de erelonen en kosten dekken van uw advocaat en zelfs bepaalde gerechtskosten (zoals bijvoorbeeld expertisekosten). Een rechtsbijstandsverzekering kan u ofwel afzonderlijk afsluiten als een aparte polis, waarbij u zich dan verzekert tegen de kosten van allerlei gerechtelijke procedures. Ofwel kan u bijkomend opteren voor rechtsbijstand in het kader van een specifieke verzekering (zoals bijvoorbeeld uw motorvoertuigenverzekering, brandverzekering of familiale verzekering). Voor de rechtsbijstandsverzekering zal u een premie betalen, die zal variëren naargelang van de risico’s die u verzekert. De premies zijn doorgaans evenwel beperkt in vergelijking tot de kosten die erdoor gedekt zijn. Het staat u in het kader van een rechtsbijstandsverzekering overigens in principe vrij zelf uw advocaat te kiezen die u zal bijstaan.
Het is dus van belang samen met uw advocaat na te gaan of u kan genieten van rechtsbijstand wanneer u op een advocaat beroep doet in een bepaald dossier.
Zelfs als u geen beroep zou kunnen doen op een rechtsbijstandsverzekering, zal u in bepaalde gevallen toch géén of slechts een beperkte vergoeding verschuldigd zijn aan een advocaat die u raadpleegt in twee specifieke gevallen. Men spreekt van juridische eerstelijnsbijstand en juridische tweedelijnsbijstand.
In het kader van de eerstelijnsbijstand kan men voor een eerste gratis advies terecht bij de Commissie voor Juridische Bijstand. Deze Commissie voorziet op vaste momenten (meestal wekelijks tussen bepaalde uren) de aanwezigheid van een advocaat in een plaatselijk Vredegerecht, Justitiehuis, OCMW of Sociaal huis om eenvoudige juridische vragen te beantwoorden. Iedereen kan gebruik maken van deze mogelijkheid om een beperkt eerste gratis advies te bekomen. U zal vervolgens kort geadviseerd worden dan wel doorverwezen worden naar een advocaat of andere specialist ter zake voor een grondigere behandeling van uw dossier.
Daarnaast bestaat een systeem van juridische tweedelijnsbijstand, waarbij u een pro-Deoadvocaat zal worden toegewezen indien u aan bepaalde voorwaarden voldoet. Eén van de voorwaarden is daarbij dat u over weinig bestaansmiddelen beschikt dan wel dat u tot een categorie van personen behoort waarvan vermoed wordt dat zij over onvoldoende bestaansmiddelen beschikken. Om een pro-Deoadvocaat toegewezen te krijgen zal er een aanvraagdossier, met de nodige bewijsstukken, ingediend moeten worden bij het Bureau voor Juridische Bijstand.
Een pro-Deoadvocaat zal u vervolgens met de nodige raad en daad bijstaan, al dan niet in het kader van een gerechtelijke procedure.
De juridische tweedelijnsbijstand is geheel of gedeeltelijk gratis, afhankelijk van uw bestaansmiddelen. Er is in principe wel steeds een beperkte forfaitaire bijdrage verschuldigd bij de aanstelling van uw pro-Deoadvocaat en voor het voeren van een gerechtelijke procedure.
Conclusie is dus dat het belangrijk is na te vragen of u in aanmerking zou kunnen komen voor tweedelijnsbijstand, dan wel of u kan genieten van de eerder genoemde rechtsbijstand op het moment dat u een advocaat raadpleegt.