TRAUMA (Aflevering 13 en 14)

De recente terreuraanslagen maken dat mensen zich ongerust voelen of schrik hebben. Maar wie het van dichtbij meemaakte en het geluk had te overleven, blijft vaak getraumatiseerd achter...
Wat doet een trauma met een persoon, hoe verwerk je het en hoe help je iemand om het te verwerken? Daar ga ik het deze en de volgende uitzending over hebben met Leon Schaepkens, psycholoog en cognitief therapeut met een eigen praktijk in Zutendaal.
Leon, in jouw praktijk behandel jij onder andere mensen die een traumatische gebeurtenis hebben mee gemaakt. Kun je in zijn algemeenheid vertellen wat dit doet met iemand?
Een trauma komt voor bij mensen van alle leeftijden. Een zwaar ongeval, geweld, misbruik, mishandeling of een brand zijn enkele voorbeelden van oorzaken die aan een trauma ten grondslag kunnen liggen. Wanneer je een stressvolle ervaring meemaakt, reageren je hersenen dusdanig dat ze ervoor zorgen dat jij het beangstigend moment overleeft. Omdat een trauma zo intens is, besluiten je hersenen om het niet volledig en waarheidsgetrouw op te slaan, maar om het te fragmenteren, dus als het ware in kleine brokjes te verdelen en verspreid in de hersenen op te slaan. Het voordeel daarvan is dat je op het moment zelf de impact van het gebeuren niet ten volle beleeft. Op korte termijn kan je dat helpen om je goed te voelen en verder te gaan. Maar op de lange termijn kunnen de herinneringen aan deze gebeurtenis opdringerig terugkomen in je gedachten en dromen. waardoor je het trauma herbeleeft. Wat je dan ziet is dat mensen zowel op fysiek als emotioneel vlak vaak last hebben van prikkelbaarheid, snel en hevig schrikken, verminderde concentratie of dat mensen snel in woede kunnen uitbarsten. Ook
Laat een trauma blijvende sporen na?
Psychische wonden zijn zoals lichamelijke wonden. Als een lichamelijke wond voldoende bloedt, is die schoon en kan het lichaam de wond goed genezen. Blijft er vuil achter dan begint de wond te etteren en heeft het lichaam moeite om het op te lossen of lukt het helemaal niet. Zo gaat het ook met psychische wonden. Laat je de wond voldoende bloeden door het verhaal vertellen en/of te huilen, dan raakt al het vuil eruit en kan de wond genezen. Maar de wond zal wel een blijvend litteken laten. Maar dat is natuurlijk minder erg dan een etterende wond. Gebeurt dat niet, dan gaat ook de psychische wond etteren en een blijvend probleem veroorzaken.
Hoe verwerk je een trauma?
Weinig mensen weten hoe ze moeten omgaan met trauma’s, hoe ze hun bewustzijn kunnen helpen terugkeren naar de werkelijkheid en hoe ze de geblokkeerde energie kunnen ontladen. Vaak blijkt dat mensen gebaat zijn professionele hulp.
Eye Movement Desensitization and Reprocessing, kortweg EMDR, is een kortdurende therapie die ik in mijn praktijk inzet voor mensen die last hebben van een trauma als gevolg van een ernstige gebeurtenis. EMDR is een bewezen, kortdurende intensieve vorm van therapie waarin je, door middel van oogbewegingen, het verwerkingsmechanisme in je hersenen activeert. Op deze manier krijgt je lichaam alsnog de kans om de onverwerkte gebeurtenis te verwerken. Door aan de gebeurtenis te denken wordt het trauma geactiveerd en door bewegingen te maken met onze ogen wordt het associatieproces gestimuleerd om de verwerking in gang te zetten. 

Kun je dat nog wat concreter beschrijven?
In deze therapie wordt degene om wie het gaat gevraagd de vervelende ervaring of het trauma te beschrijven, inclusief de bijbehorende overtuiging, gevoelens en spanning. Indien iemand niet in staat is om erover te spreken, kan het al voldoende zijn om alleen het beeld op te roepen in gedachten. Daarna start het verwerkingsproces door een stimulus aan te bieden; vaak is dat het volgen van mijn hand.
Na elke set vraag ik wat er in iemands gedachten of gevoel naar boven komt of welke lichamelijke reacties ervaren worden. De sets leiden ertoe dat de herinnering zijn kracht en emotionele lading verliest. Het wordt dus steeds makkelijker om aan de oorspronkelijke gebeurtenis terug te denken. Het kortetermijngeheugen vervormt het beeld en slaat het op een andere wijze weer op in het langetermijngeheugen. 
Hoe lang duurt het ongeveer voordat iemand weer normaal functioneert?
Veel getraumatiseerde mensen kunnen vrij snel opnieuw aan de slag. EMDR is een effectieve kortdurende therapie. Bepaalde problemen zijn soms al na enkele sessies verholpen. Wanneer iemand een langdurig trauma heeft meegemaakt en bij complexe problematiek duurt de behandeling langer. Deze wordt dan veelal gegeven in combinatie met schematherapie of cognitieve gedragstherapie. Ook vindt EMDR steeds meer zijn weg bij het bestrijden van angstproblemen, fobieën, dwanghandelingen, eetstoornissen en persoonlijkheidsproblematiek.
Heb je tot slot nog tips om te gaan met een traumatische gebeurtenis?
Jazeker. Allereerst Neem je gevoelens en klachten serieus, accepteer dat er iets aan de hand is. Begin bijvoorbeeld met het bijhouden van een dagboekje. Schrijven kan een manier zijn om onder woorden te brengen wat je bezig houdt.
Loop niet te lang rond met de klacht juist omdat met EMDR er relatief snel wat aan te doen is.