Indien u evenwel voor iemand werkt als zelfstandige, wordt degene voor wie u de prestaties verricht niet beschouwd als uw werkgever en moet deze persoon dan ook geen arbeidsrechtelijke bepalingen ten aanzien van u respecteren, noch heeft deze verplichtingen ten opzichte van u in het kader van de sociale zekerheid. Immers draagt u als zelfstandige zelf de volledige verantwoordelijkheid voor uw sociale zekerheid en bent u niet met uw opdrachtgever verbonden door middel van een arbeidsovereenkomst.
Voor malafide werkgevers kan het interessant zijn arbeid te laten verrichten door werkkrachten onder het mom van een zelfstandigenstatuut in plaats van hen in te schrijven als werknemer. Op die manier ontloopt men immers al zijn verplichtingen in het kader van het arbeidsrecht en het sociale zekerheidsrecht, dewelke men als officiële werkgever moet naleven. Ook bespaart men op die manier vele kosten uit, gezien men bvb. geen sociale bijdragen moet betalen voor de zogezegd zelfstandigen die in dienst zijn.
Personen laten werken onder het mom van zelfstandige, terwijl zij in werkelijkheid te beschouwen zijn als een werknemer, komt evenwel neer op pure sociale fraude die zwaar bestraft wordt. Men spreekt van “schijnzelfstandigheid” wanneer personen die ingeschreven zijn als zelfstandige, maar in feite werken als een werknemer.
Of u al dan niet effectief als werknemer beschouwd moet worden, hangt steeds af van het feit of u onder gezag werkt van de persoon voor wie u arbeid levert. Is dit het geval, dan bent u te beschouwen als werknemer. Handelt u daarentegen als “uw eigen baas” bij het verrichten van prestaties, bent u een zelfstandige. Ook al is de grens soms flou: een rechter zal steeds rekening houden met het al dan niet concreet aanwezig zijn van een gezagsrelatie tussen de partijen en kan eventueel de zelfstandigenovereenkomst ombuigen naar een arbeidsovereenkomst, met alle gevolgen van dien.