De belangrijkste categorie van de handelingsonbekwamen betreft de minderjarigen. U kan in principe dus niet geldig contracten afsluiten met personen die de leeftijd van 18 jaar nog niet hebben bereikt. De wet voorziet hier evenwel tal van uitzonderingen op. Zo bijvoorbeeld is het voor een minderjarige toch mogelijk een arbeidsovereenkomst af te sluiten vanaf 15 jaar. Denk aan de zogenaamde studentenjobs. Ook kan een minderjarige op zijn naam bijvoorbeeld een spaarboekje openen of kleine dagelijkse aankopen verrichten, zoals de aankoop van een brood of een krant. Onder bepaalde voorwaarden kan een minderjarige zelfs trouwen voor de leeftijd van 18 jaar bereikt wordt.
Een tweede categorie van handelingsonbekwamen betreft de personen die – hoewel zij meerderjarig zijn – door een rechterlijke beslissing geheel of gedeeltelijk onbekwaam verklaard zijn. De onbekwaamheid dient steeds door een rechter vastgesteld te worden en kan bijvoorbeeld uitgesproken worden op grond van een ernstige geestelijke achterlijkheid, ernstige geestesziekte, zwakzinnigheid of een gezondheidstoestand zoals dementie. Voor deze personen wordt vervolgens een bewindvoerder aangesteld die hen zal bijstaan of vertegenwoordigen bij het afsluiten van contracten.
Ten slotte verbiedt de wet aan bepaalde personen bepaalde handelingen te stellen. Zo bijvoorbeeld kunnen de personen die onder collectieve schuldbemiddeling staan, niet zomaar eender welk contract afsluiten zonder hierover hun schuldbemiddelaar te hebben geïnformeerd en deze om toelating te hebben verzocht. Zo kunnen zij bijvoorbeeld niet zomaar een huis aankopen of een krediet aangaan. Ook een faillietverklaarde bijvoorbeeld kan zelf geen goederen uit het faillissement verkopen of wegschenken.
Indien een handelingsonbekwame toch een contract zou afsluiten, kan achteraf gevraagd worden dat het contract door een rechter vernietigd wordt, gezien het niet geldig gesloten werd. Dit kan in principe enkel gevraagd worden door de onbekwame zelf of degene die hem had moeten vertegenwoordigen.